Giày thể thao đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, từ những đôi dùng để luyện tập chuyên sâu đến phụ kiện thời trang dạo phố. Tuy nhiên, ít ai thực sự hiểu rõ về cấu tạo phức tạp cũng như chức năng riêng biệt của các bộ phận của giày thể thao. Bài viết này sẽ đưa bạn đi sâu vào từng chi tiết, giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn về đôi giày thân thuộc của mình, từ đó có thể lựa chọn và bảo quản sản phẩm một cách hiệu quả nhất.
Cấu Tạo Chung Của Một Đôi Giày Thể Thao Hoàn Chỉnh
Về cơ bản, một đôi giày thể thao, dù đơn giản hay phức tạp, đều được cấu thành từ hai bộ phận chính yếu: phần thân trên (upper) và phần đế (sole). Mỗi phần này lại bao gồm nhiều chi tiết nhỏ hơn, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình form giày, mang lại sự thoải mái, hỗ trợ vận động và bảo vệ đôi chân. Sự kết hợp tinh tế giữa các yếu tố này chính là bí quyết tạo nên một đôi giày thể thao chất lượng, đáp ứng đa dạng nhu cầu của người dùng, từ các vận động viên chuyên nghiệp cho đến những người yêu thích thời trang.
Giày thể thao với các bộ phận chính
Upper: Chi Tiết Thân Giày Đa Dạng
Phần upper, hay còn gọi là mũ giày, là toàn bộ phần phía trên ôm lấy bàn chân. Đây là bộ phận đầu tiên đập vào mắt người nhìn, thường được làm từ nhiều loại vật liệu khác nhau như da gia súc, vải dệt (cotton, linen, canvas), vật liệu tổng hợp (synthetic leather, mesh), hay công nghệ dệt kim (knit). Phần thân giày này không chỉ quyết định tính thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến độ thoáng khí, độ bền và cảm giác ôm chân của đôi giày. Upper được chia thành hai mảng chính là vamp và quarter, mỗi mảng lại chứa đựng nhiều chi tiết nhỏ hơn với các chức năng chuyên biệt. Một đôi giày chạy bộ hiện đại có thể sử dụng tới 5-7 loại vật liệu khác nhau chỉ riêng ở phần upper để tối ưu hóa hiệu suất và trọng lượng.
Vamp là thuật ngữ chỉ phần trước của mũ giày, kéo dài từ mũi giày cho đến đầu lưỡi gà. Đây là khu vực thường xuyên chịu tác động và cần độ linh hoạt cao. Phần vamp không chỉ ôm trọn các ngón chân mà còn tạo sự thoải mái và bảo vệ khi vận động, đồng thời quyết định đáng kể đến phong cách của đôi giày. Trong quá trình thiết kế, các nhà sản xuất thường tập trung vào vật liệu và cấu trúc của vamp để tối ưu hóa hiệu suất cũng như phong cách, ví dụ như sử dụng vật liệu lưới thoáng khí cho giày chạy bộ hoặc da cao cấp cho giày thời trang.
Trong vamp, toe box (hộp ngón chân) là không gian chứa các ngón chân, có thể có nhiều hình dạng như tròn, vuông hoặc nhọn, và có thể kín hoặc hở tùy thiết kế. Chất liệu của toe box thường là da, lưới hoặc vải dệt, đảm bảo sự thoải mái và thoáng khí. Ví dụ, một đôi giày chạy bộ thường có toe box rộng và thoáng khí hơn để các ngón chân có thể di chuyển tự do, trong khi giày tây có thể có toe box thuôn gọn hơn.
<>Xem Thêm Bài Viết:<>- Bảng Size Giày Wilson Nam: Chọn Đúng Để Tối Ưu Hiệu Suất
- Size Giày 39 Tương Đương Bao Nhiêu US và Các Chuẩn Khác?
- Những Đôi Giày Cầu Thủ Bóng Đá Nổi Bật Tại EURO 2024
- Giày Bóng Đá Vapor: Biểu Tượng Tốc Độ Đỉnh Cao Sân Cỏ
- Giày Đá Bóng Real: Khám Phá Bí Quyết Lựa Chọn Chuẩn
Toe Bumper (miếng đệm mũi giày) là một mảnh vật liệu thường làm từ cao su hoặc nhựa nhiệt dẻo, được dán bên ngoài mũi giày. Chức năng chính của nó là bảo vệ mũi giày khỏi biến dạng và mài mòn sau một thời gian sử dụng, kéo dài tuổi thọ cho đôi giày, đặc biệt quan trọng đối với giày thể thao chuyên dụng hoặc giày đi bộ đường dài. Miếng đệm này cũng có thể tăng cường độ bám cho các hoạt động cụ thể.
Hộp ngón chân (Toe Box) và sự thoải mái của bàn chân
Eyestay (phần lỗ thắt dây), nằm ở hai bên lưỡi gà, chứa các lỗ để luồn dây buộc. Eyestay thường được khâu chắc chắn vào upper và có thể làm từ vải dệt, da, hoặc nhựa dẻo, tùy thuộc vào thiết kế và độ bền mong muốn. Trong các lỗ này, chúng ta tìm thấy eyelets (lỗ xỏ dây giày) – những hàng lỗ nhỏ thường được bọc kim loại hoặc nhựa để cố định và ngăn ngừa rách, đảm bảo dây giày luôn chắc chắn. Đôi khi, eyelets còn được thiết kế như một điểm nhấn trang trí, tăng thêm vẻ đẹp cho đôi giày.
Eyestay và lỗ xỏ dây giày thể thao
Lace (dây giày) là thành phần không thể thiếu, dùng để buộc giày vừa vặn với bàn chân, thường làm từ da hoặc sợi dệt như Polyester, Cotton, Spun, PolyPropylene, v.v. Mỗi đầu dây giày lại có một phần bọc nhỏ gọi là aglet (bọc đầu dây giày), giúp việc luồn dây qua lỗ dễ dàng hơn và ngăn dây bị sờn, kéo dài tuổi thọ của dây. Hầu hết aglets được làm bằng kim loại hoặc nhựa.
Ngoài ra, một chi tiết độc đáo khác là Deubré (tag dây giày), một mảnh vật liệu bằng kim loại hoặc nhựa đính kèm dây giày. Ban đầu, Deubré có chức năng cố định dây giày ở giữa và giờ đây còn là phụ kiện trang trí, thậm chí có thể được cá nhân hóa bằng cách khắc tên hoặc biểu tượng riêng, tạo điểm nhấn cá nhân cho đôi giày.
Tongue (lưỡi gà) là miếng đệm nằm giữa mu bàn chân và phần chứa dây giày, đảm bảo sự thoải mái và vừa vặn tối đa. Tùy loại giày, lưỡi gà có thể có đệm hoặc không, mang lại cảm giác êm ái khi di chuyển và ngăn áp lực từ dây giày lên mu bàn chân. Waist (mang giày) là phần chất liệu ôm lấy vòm chân và mu bàn chân, nằm ở hai bên trái và phải của bàn chân, góp phần vào sự ổn định và hỗ trợ tổng thể, đặc biệt quan trọng cho các hoạt động yêu cầu sự linh hoạt.
Lưỡi gà (Tongue) và chức năng bảo vệ mu bàn chân
Colorway (các chi tiết phối màu) là thuật ngữ chỉ sự kết hợp màu sắc và hoa văn trên giày thể thao, có thể làm nổi bật phong cách và cá tính của người mang. Một đôi giày thể thao không chỉ là dụng cụ mà còn là tuyên ngôn thời trang, và colorway đóng vai trò then chốt trong việc tạo nên ấn tượng thị giác.
Quarter là khu vực phía sau của mũ giày, có nhiệm vụ ôm lấy gót chân và mắt cá chân, mang lại sự ổn định và bảo vệ cho phần sau của bàn chân. Độ cao và cấu trúc của quarter có thể thay đổi đáng kể tùy thuộc vào mục đích sử dụng của đôi giày, từ những đôi thấp cổ linh hoạt đến những đôi cao cổ vững chắc hỗ trợ tối đa cho mắt cá.
Trong phần quarter, chúng ta có collar (cổ giày), nằm phía trên gót chân và bao quanh mắt cá. Collar thường được làm bằng chất liệu mềm mại để tăng độ êm ái, giảm ma sát và khó chịu khi mang, đặc biệt quan trọng đối với những người hoạt động nhiều. Tiếp theo là heel (gót giày), là phần nằm ở phía sau của mũ giày, được thiết kế để bảo vệ gót chân. Gót giày có thể được làm từ nhiều chất liệu khác nhau như da hoặc vải dệt bọc bên ngoài một cấu trúc hỗ trợ.
Ẩn mình bên trong là heel counter (miếng gia cố gót giày), một bộ phận không thể nhìn thấy, được đặt ở bên trong gót giày để định hình dáng giày và bảo vệ gót chân. Heel counter có thể làm từ cao su, nhựa nhiệt dẻo, tấm chemi hoặc da, với độ dày và cứng khác nhau tùy thuộc vào loại giày và mức độ hỗ trợ cần thiết. Theo một nghiên cứu của PubMed, heel counter đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát chuyển động của gót chân, ảnh hưởng đến ổn định tổng thể của đôi giày.
Cuối cùng, heel label (nhãn gót giày) là một miếng nhựa được dán hoặc khâu vào phía sau đế, thường khắc tên thương hiệu hoặc logo. Nhãn gót giày không chỉ thể hiện thương hiệu và màu sắc mà đôi khi còn có chức năng trang trí, tăng tính nhận diện cho sản phẩm, góp phần tạo nên giá trị thương hiệu.
Một số thành phần quan trọng khác không thuộc Vamp hay Quarter nhưng vẫn là một phần của Upper bao gồm:
Sockliner (lót giày) nằm ở phía trên đế trong, là nơi tiếp xúc trực tiếp với lòng bàn chân. Sockliner thường được làm từ xốp bọt biển và cao su, với chức năng chính là giảm chấn và tăng độ êm ái. Nhiều loại sockliner hiện đại còn có khả năng thấm hút mồ hôi, khử mùi hoặc định hình bàn chân, cải thiện đáng kể trải nghiệm người dùng và đặc biệt hữu ích cho những người có bàn chân phẳng.
Lining (lớp lót bên trong giày) là lớp vật liệu này có tác dụng che đường may bên trong giày và tiếp xúc trực tiếp với da chân. Chất liệu của lining (thường là da gia súc hoặc vải) quyết định độ êm ái, độ thoáng khí và khả năng hút mồ hôi của đôi giày. Một lớp lining chất lượng cao sẽ giảm thiểu ma sát, ngăn ngừa phồng rộp và tăng cường sự thoải mái tổng thể khi mang.
Sole: Hệ Thống Đế Đa Tầng Của Giày Thể Thao
Đế giày (sole) là toàn bộ phần nằm dưới bàn chân, đóng vai trò quan trọng nhất trong việc tạo ra độ bám, giảm chấn, hỗ trợ và bảo vệ bàn chân khỏi các tác động từ mặt đất. Đây là bộ phận phức tạp với nhiều lớp khác nhau, mỗi lớp có một nhiệm vụ riêng biệt. Một đôi giày thể thao hiện đại có thể có đến 5-7 lớp vật liệu khác nhau trong phần đế để tối ưu hóa hiệu suất, đảm bảo sự thoải mái và an toàn cho người sử dụng.
Insole (đế trong) nằm ở phía trong của đế giày, ngay dưới bàn chân và bên dưới lót giày (sockliner). Đế trong thường được dán hoặc khâu vào mũ giày, có tác dụng định hình form giày phía trong để vừa vặn với cấu trúc bàn chân. Tùy vào chất liệu như da hoặc ván sợi, insole còn có khả năng khử mùi và hút ẩm, giúp bàn chân luôn khô thoáng và vệ sinh hơn.
Cùng với đế trong, shank (sườn, xương sống giày) có chức năng làm cứng đế giày, ngăn không cho đế bị xoắn hoặc gập lại khi vận động. Shank thường được làm từ gỗ hoặc ván sợi, đặt ở vùng vòm chân để hỗ trợ tốt hơn, hạn chế tình trạng mỏi lòng bàn chân, đặc biệt quan trọng trong các hoạt động thể thao đòi hỏi sự ổn định cao và giảm nguy cơ chấn thương.
Midsole (đế giữa) nằm ở giữa đế trong và đế ngoài, được coi là trái tim của hệ thống giảm chấn. Chức năng chính của nó là tạo độ đàn hồi và hấp thụ chấn động khi di chuyển, chạy nhảy, giúp bảo vệ các khớp và mang lại cảm giác êm ái. Midsole thường được làm từ các vật liệu như EVA (Ethylene-vinyl acetate), Phylon, Polyurethane (PU), hoặc các công nghệ tiên tiến khác như Boost (adidas) hay Zoom Air (Nike), mỗi loại mang lại đặc tính giảm chấn và độ phản hồi khác nhau. Khoảng 60-70% công nghệ giảm chấn của một đôi giày thể thao nằm ở phần midsole, đây là yếu tố then chốt quyết định sự thoải mái và hiệu suất.
Outsole (đế ngoài) là lớp vật liệu cuối cùng, tiếp xúc trực tiếp với mặt đất. Đây là bộ phận chịu mài mòn nhiều nhất và có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc tạo độ bám đường, chống trơn trượt, và bảo vệ bàn chân khỏi các vật sắc nhọn. Theo một nghiên cứu của NCBI, thiết kế và vật liệu của outsole ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng bám đường và an toàn khi vận động, đặc biệt trên các bề mặt ẩm ướt hoặc không bằng phẳng.
Đế ngoài của giày phải được làm từ nhiều loại vật liệu bền và không thấm nước như cao su lưu hóa, da, nhựa dẻo, gỗ hoặc PVC. Các mẫu gai, rãnh trên outsole cũng được thiết kế đặc biệt để tối ưu hóa độ bám trên các bề mặt khác nhau, từ sân cỏ đến đường nhựa hay đường mòn. Chẳng hạn, một đôi giày chạy địa hình sẽ có outsole với gai lớn và sâu hơn nhiều so với giày chạy đường bằng, cung cấp độ bám vượt trội trong điều kiện khó khăn.
Cấu tạo chi tiết của đế giày thể thao đa lớp
Foxing (miếng gia cố đế giày) là một mảnh vật liệu thường làm từ cao su hoặc nhựa nhiệt dẻo, được dán bên ngoài đế giày. Nó có tác dụng hỗ trợ, gia cố cho phần đế thêm chắc chắn và đôi khi còn mang tính trang trí, tạo điểm nhấn cho tổng thể đôi giày thể thao. Đây là một chi tiết nhỏ nhưng góp phần vào độ bền và thẩm mỹ của sản phẩm, đặc biệt ở những khu vực dễ bị mài mòn.
Mẹo Chọn Giày Thể Thao Phù Hợp Dựa Trên Cấu Tạo
Việc hiểu rõ các bộ phận của giày thể thao và chức năng của chúng sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn sáng suốt hơn khi mua sắm. Mỗi bộ phận đều có vai trò riêng và việc lựa chọn chất liệu, kiểu dáng phù hợp với nhu cầu sử dụng sẽ tối ưu hóa trải nghiệm của bạn, đồng thời kéo dài tuổi thọ của sản phẩm. Một đôi giày tốt không chỉ đẹp mà còn phải phù hợp với hình dáng bàn chân và mục đích sử dụng của từng cá nhân.
Đối với giày chạy bộ, bạn nên chú ý đặc biệt đến midsole (đế giữa) với khả năng giảm chấn tốt, cùng với outsole (đế ngoài) có độ bám cao và trọng lượng nhẹ để tối ưu hóa tốc độ và giảm thiểu tác động lên khớp. Nếu bạn tìm kiếm một đôi giày để đi bộ hàng ngày hoặc giày thời trang, thì sự thoải mái của toe box (hộp ngón chân), độ êm ái của sockliner (lót giày) và chất liệu thoáng khí của upper (mũ giày) sẽ là ưu tiên hàng đầu. Một đôi giày với heel counter (miếng gia cố gót giày) vững chắc sẽ mang lại sự ổn định cần thiết cho những người có vấn đề về gót chân hoặc cần hỗ trợ mắt cá, giúp phòng ngừa chấn thương hiệu quả.
Câu Hỏi Thường Gặp Về Các Bộ Phận Của Giày Thể Thao
Lace Lock là gì và công dụng của nó?
Lace Lock là một dạng nút khóa dùng để gút hoặc mở dây giày một cách nhanh chóng và dễ dàng, thường có thể tháo rời. Nó giúp cố định dây giày chắc chắn hơn, ngăn ngừa việc dây bị tuột trong quá trình vận động mạnh, đặc biệt hữu ích cho các vận động viên. Những đôi giày nổi tiếng với Lace Lock bao gồm Jordan 5 và Jordan 6, cùng với Lace Lock độc đáo của Yeezy 1, cho thấy nó không chỉ là phụ kiện chức năng mà còn mang tính thẩm mỹ cao.
Tag giày có ý nghĩa gì và có nên giữ lại không?
Hầu hết các đôi giày mới khi xuất xưởng đều được gắn ít nhất một chiếc tag giày trên cổ giày hoặc dây giày. Tag này thường thể hiện tên thương hiệu, xuất xứ, hoặc các đặc tính nổi bật của sản phẩm, ví dụ như dòng chữ “Đảm bảo không thấm nước” trên đôi boots Timberland 6 inch. Ban đầu, tag giấy có thể bị loại bỏ sau khi mua, nhưng với các thương hiệu lớn như Timberland, Clarks hay Nike, tag giày làm bằng da thật hoặc vật liệu đắt tiền đã trở thành một phụ kiện độc đáo. Một số phiên bản giới hạn còn có tag được thiết kế riêng, biến nó thành một phần không thể thiếu để trang điểm cho đôi giày thể thao và tăng giá trị sưu tầm. Việc giữ lại hay không tùy thuộc vào sở thích cá nhân và giá trị của chiếc tag đó.
Mudguard trong giày có chức năng gì?
Mudguard, còn được gọi là toe cap hoặc chắn bùn, là bộ phận nằm ở cạnh gần toe box (hộp ngón chân) hoặc chạy dọc theo phần chân giày tiếp xúc với đế. Chức năng chính của mudguard là tăng cường độ cứng và bảo vệ cho phần mũi giày khỏi bụi bẩn, nước và các va chạm nhỏ, giúp kéo dài tuổi thọ và giữ cho đôi giày luôn sạch sẽ. Nó đặc biệt hữu ích trong điều kiện thời tiết ẩm ướt hoặc khi di chuyển trên địa hình nhiều bùn đất, bảo vệ chất liệu upper khỏi hư hại.
Làm thế nào để vệ sinh từng bộ phận của giày thể thao hiệu quả?
Việc vệ sinh các bộ phận của giày thể thao cần được thực hiện cẩn thận để giữ gìn độ bền và vẻ đẹp của chúng.
- Phần Upper: Tùy thuộc vào chất liệu (da, vải, lưới), bạn nên dùng bàn chải mềm và dung dịch vệ sinh chuyên dụng. Đối với vải lưới, dùng khăn ẩm và xà phòng nhẹ, chà nhẹ nhàng để loại bỏ bụi bẩn. Với da, dùng dung dịch làm sạch da và dưỡng ẩm để tránh nứt nẻ và giữ độ mềm mại.
- Phần Midsole và Outsole: Các bộ phận này thường bám nhiều bụi bẩn và bùn đất. Dùng bàn chải cứng hơn và xà phòng hoặc dung dịch vệ sinh giày để chà sạch. Các rãnh sâu trên outsole cần được làm sạch kỹ càng để đảm bảo độ bám và tránh trơn trượt.
- Sockliner và Laces: Lót giày và dây giày có thể tháo rời để giặt riêng bằng tay hoặc máy giặt (trong túi giặt) với xà phòng nhẹ. Điều này giúp loại bỏ mùi hôi và vi khuẩn tích tụ, giữ cho đôi giày luôn sạch sẽ từ bên trong.
Luôn phơi giày ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và nhiệt độ cao để không làm hỏng vật liệu hoặc làm biến dạng cấu trúc giày.
Hiểu rõ về các bộ phận của giày thể thao chính là chìa khóa để lựa chọn và bảo quản chúng một cách tối ưu. Mỗi thành phần, dù nhỏ bé, đều đóng góp vào hiệu suất và sự thoải mái tổng thể của đôi giày. Từ phần upper ôm sát đến hệ thống đế đa tầng phức tạp, mỗi chi tiết đều được nghiên cứu và sản xuất tỉ mỉ để đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dùng. Tại Giày Hà Anh, chúng tôi luôn mong muốn cung cấp những thông tin giá trị nhất để bạn có thể chọn được đôi giày ưng ý, phù hợp với mọi hoạt động và phong cách cá nhân, đồng thời giúp bạn chăm sóc đúng cách để kéo dài tuổi thọ đôi giày yêu thích của mình.
